कुलेखानी (मकवानपुर), असार ८ । खानेपानी मन्त्री उमाकान्त चौधरीले उपत्यकाको बढ्दो जनसङ्ख्यालाई ध्यानमा राख्दै सरकारले मकवानपुर जिल्लाको सिस्नेरीस्थित कुलेखानी खोलामा बाँध बनाई दैनिक १५ करोड लिटर पानी काठमाडौंमा वितरण गर्ने बताउनु भएको छ ।

काठमाडौं उपत्यका खानेपानी व्यवस्थापन बोर्डले दिएको सिस्नेरी खोलाको पानी आपूर्ति गर्ने आयोजनाको पूर्वसम्भाव्यता अध्ययन प्रतिवेदनका आधारमा आइतबार मकवानपुरको इन्द्रसरोवर गाउँपालिकास्थित प्रस्तावित बाँधस्थलको निरिक्षण गर्न जानु भएका मन्त्री चौधरीले यस्तो जानकारी दिनु भएको हो । मन्त्री चौधरीले वर्षा र बाढीका कारण मेलम्चीको पानी सुन्दरीजलतर्फ पथान्तरण गर्न नसक्ने अवस्थामा र सुख्खायाममा पानीको माग बढेको बेला कुलेखानी खोलाको पानी काठमाडौंमा उपत्यकामा दैनिक करिव १५ करोड लिटर वितरण गर्न सकिने योजना रहेको संचारकर्मीसँग बताउनु भयो ।

उहाँले कुलेखानीको पानी दिर्घकालिन रुपमा बाँध बाँधेर काठमाडौं लैजाने र अल्पकालिन रुपमा २ वर्षभित्रै लिफ्टिङ गरेर लैजान सकिने बताउनु भयो । काठमाडौं उपत्यका खानेपानी खानेपानी व्यवस्थापन बोर्डका कार्यकारी निर्देशक डा. संजिव बिक्रम राणाले सिस्नेरी खोलामा बाँध निर्माण गर्ने स्थल भौगोलिक रुपमा उपयुक्त, वातावरणीय प्रभाव न्यून रहेको र थोरै समुदाय मात्र प्रभावित हुने र पाइपलाई विस्तार गर्न काठमाडौं - तराई /मधेशद्रूतमार्गको किनारा प्रयोग गर्न सकिने बताउनु भयो ।

काठमाडौंको फर्पिङ पम्पिङ स्टेसनबाट करिव १४ किलोमिटर दक्षिणमा रहेको कुलेखानी खोला, सिस्नेरी खोला र बागमती नदी नजिक रहेको प्रस्तावित बाँध स्थलबाट काठमाडौं उपत्यका खानेपानी लिमिटेडको सैंबु भैंसेपाटीस्थित पानी पोखरीमा दैनिक करिव १५ करोड लिटर पानी पठाउन सकिने सम्भाव्यता अध्ययनले देखाएको छ ।

बागमति नदीभन्दा करिव २ सय मिटर पश्चिमतर्फ सिस्नेरीको कुलेखानी खोलामा निर्माण गरिने प्रस्तावित बाँधको लम्बाइ तीन सय ४० मिटर र उचाइ ६० मिटर रहने बोर्डका कार्यकारी निर्देशक डा. राणाले बताउनु भयो । बाँधस्थलमा जम्मा भएको पानीलाई करिव २ किलोमिटर उत्तरतर्फको एक हजार चार सय १० मिटर अग्लो दरबानडाँडा निर्माण हुने पानीपोखरी र  पानी प्रशोधन केन्द्रमा पम्पिङ गरी पठाइने उहाँले बताउनु भयो ।

प्रस्तावित दरबानडाँडा पानीपोखरीबाट निर्माणाधीन दू्रतमार्गमा करिव १९ किलोमिटर उत्तरतर्फ पाइपलाइन बिच्छ्याइ ललितपुरस्थित एक हजार तीन सय ७० मिटर उचाइमा रहेको सैंबु पानी पोखरीमा खसालिने प्रस्ताव अध्ययनमा गरिएको छ ।

बाँध निर्माण गर्ने स्थलले ८२ बर्गकिलोमिटर जलाधार क्षेत्र ओगट्ने छ भने दैनिक १५ करोड लिटर पानी लिफ्टिङ गर्न सकिने प्रस्ताव गरिएको छ । प्रस्तावित आयोजना स्थल मकवानपुर जिल्लाको भिमफेदी र इन्द्रसरोवर गाउँपालिका क्षेत्रमा पर्दछ । सरकारले काठमाडौं उपत्यकाको दू्रत गतिमा बढ्दै गएको जनसङ्ख्या र पानीको मागलाई ध्यानमा राखेर तत्कालको लागि अल्पकालिक योजना अनुसार २ वर्षभित्रै लिफ्टिङ गरी पानै काठमाडौं पठाउने योजना बनाएको मन्त्री चौधरीले बताउनु भयो । अल्पकालिक रुपमा पम्पिङ गरी दैनिक ६ देखि ७ करोड लिटरसम्म पानी काठमार्डाैं पठाउन सकिने अनुमान गरिएको छ ।

यस्तै दीर्घकालिन रुपमा आयोजना संचालनको लागि करिव २६ अर्ब लागत लाग्ने प्रारम्भिक अनुमान गरिएको बार्डका कार्यकारी निर्देशक राणाले बताउनु भयो । बाँध निर्माण गरी आयोजना संचालनलाई पूर्णता दिन करिव ६ वर्ष लाग्ने अनुमान गरिएको भए पनि विस्तृत अध्ययन प्रतिवेदन (डीपीआर) भने आइसकेको छैन् ।

आयोजना उपयुक्त भएकाले डीपीआर निर्माण गर्न र अल्पकालिक आयोजना संचालनका लागि नीतिगत निर्णय गर्न आफू तयार रहेको मन्त्री चौधरीले बोर्डका कार्यकारी निर्देशकलाई जानकारी गराउनु भयो । आयोजनाको बाँध मात्र निर्माण गर्न करिव १९ अर्ब ८० करोड, पम्पिङ स्टेसन निर्माणको लागि १५ करोड, पाइपलाइन विस्तारको लागि १ अबै र पानी प्रशोधन केन्द्र निर्माणवको लागि करिव ५ अर्ब ८५ करोड लागत अनुमान गरिएको छ ।